Tüketiciler, Batı Afrika’daki çiftçilerin kötü hava koşulları, hastalıklar ve kuruyan ağaçlarla mücadele etmesi nedeniyle dünya son on yılların en büyük arz açığıyla karşı karşıya kalırken yükselen kakao fiyatlarının etkisini görmeye başlayabilir.
Mayıs teslim kakao, Salı günü tüm zamanların en yüksek seviyesi olan ton başına 10.080 dolara yükseldikten sonra günü yüzde 0,3 düşüşle 9.622 dolardan kapattı. Kakaonun maliyeti geçtiğimiz yıl üç kattan fazla arttı ve 2024’te yüzde 129 artacak.
Hershey CEO’su Michele Buck geçen ay CNBC’ye yaptığı açıklamada şirketin fiyat dalgalanmalarını yönetmek için bir korunma stratejisi olduğunu söyledi. ABD Ulusal Şekerlemeciler Birliği bir e-posta, sektörün “maliyetleri düşürmek” ve çikolatayı tüketiciler için uygun fiyatlı tutmak için perakendecilerle birlikte çalıştığını açıklamıştı.
KAKAO ARZI AÇIĞI BÜYÜK
Rabobank’ta emtia analisti olan Paul Joules, büyük çikolata şirketlerinin geçen yıl iyi korunmuş olmalarına ve yüksek fiyatları tüketicilere hemen yansıtmak zorunda kalmamalarına rağmen, sektörün maliyetleri absorbe etmek için yapabileceği çok şey olduğunu söyledi.
Joules, dünyanın 60 yılı aşkın bir sürenin en büyük kakao arz açığıyla karşı karşıya olduğunu ve tüketicilerin bu yılın sonunda veya 2025’in başlarında bunun etkisini görmeye başlayabileceğini kaydetti.
Uluslararası Kakao Örgütü 2023-24 sezonu için 374.000 tonluk bir arz açığı öngörüyor ki bu da bir önceki sezondaki 74.000 tonluk açığa kıyasla yüzde 405’lik bir artış anlamına geliyor.
Joules, “En kötüsü henüz gelmedi” diyor. Kakao fiyatları muhtemelen bir süre daha yüksek seyredecek çünkü piyasanın karşı karşıya olduğu sistemik sorunlara kolay bir çözüm bulunamıyor.
Joules, tüketicilerin daha yüksek fiyatlarla veya daha küçük çikolata çubukları şeklinde “küçülme” ile karşı karşıya kalabileceğini söyledi. Joules, şirketlerin bazı ürünlerde daha az kakao kullanmak için içerik ayarlaması da yapabileceğini söyledi. Analist, en kötü etiket şokunun kakao içeriği çok yüksek olan bitter çikolatadan geleceğini söyledi.
Wells Fargo’nun Tarım-Gıda Enstitüsü’nde sektör yöneticisi olan David Branch, tüketicilerin Paskalya’dan hemen sonra daha yüksek fiyatlar görebileceğini söyledi. Bu Ramazan Bayramı öncesinde bayram çikolatalarına da yansıyacak bir fiyat artışı olabilir.
Branch bu ayki bir araştırma notunda müşterilerine, “Kakao fiyatlarının ve diğer üretim maliyetlerinin geçtiğimiz yıl boyunca istikrarlı bir şekilde arttığı göz önüne alındığında, tüketicilerin bu Paskalya’da çikolatalı şeker fiyatlarında bir artış görmesi muhtemeldir” dedi.
ÜRETİCİ ÜLKELERDEKİ VERİM DÜŞÜŞÜ
Joules, kakao fiyatlarının önemli üretici ülkeler olan Fildişi Sahili ve Gana’daki arz kesintileri nedeniyle yükselişte olduğunu söyledi. Bu iki ülke küresel kakao üretiminin yaklaşık yüzde 60’ını temsil ediyor.
Joules, mahsullerin siyah bakla hastalığı ve şişmiş sürgün virüsünden etkilendiğini ve 2000’li yılların başından bu yana büyük bir ekim yapılmadığı için birçok ağacın maksimum verim potansiyelini geçtiğini belirtiyor.
Branch, şiddetli yağışların hastalık sorunlarını daha da kötüleştirdiğini ve El Nino hava olayının da daha kuru koşullara yol açarak önceki yıllarda kakao veriminin düşmesine neden olduğunu dile getiriyor. Branch, mevsimsel harmattan rüzgarlarının bu yıl daha aşırı olduğunu ve bunun da mahsul verimini etkilediğini kaydediyor.
Joules, Fildişi Sahili’ndeki çiftçilerin kauçuk gibi daha kazançlı ürünler için kakao üretiminden giderek daha fazla çıktığını söyledi. Analist, Gana ve Fildişi Sahili hükümetlerinin sezon başında çiftçiler için sabit fiyatlar belirlediğini, bu nedenle şu anda yaşanan ralliden faydalanamadıklarını söyledi.
Joules, son dönemdeki yükselişin piyasa spekülasyonundan ziyade bazı ticari alıcılar arasındaki panikten kaynaklandığını ifade etti. Analiste göre, alıcılar arz açığının büyüklüğünü görüyor ve mevcut kakaoyu güvence altına almaya çalışıyor.
Analistlere göre, spekülatörler geçen yılki yükselişin ilk ayağına uzun pozisyonlarını artırarak daha yüksek fiyatlara bahis oynayarak katkıda bulunuyor, ancak bu yıl kar elde etmek için bu pozisyonlardan çıkma eğilimindeler.
Fiyatlardaki artış çikolata devi Hershey’i de vurdu ve Hershey’in bu yılki kazançları sabit kaldı. Hershey hisseleri son 12 ayda yaklaşık yüzde 22 değer kaybederken, Nestle’nin İsviçre’de işlem gören hisseleri de aynı dönemde yaklaşık yüzde 13 değer kaybetti.
ÜRETİCİLERDEN TÜKETİCİYE UYARI
Çikolata pek çok kişi için mutluluk kaynağı olarak görülüyor. Ancak bu tatlı atıştırmalık, şu sıralar üreticisine mutluluk getirmiyor. Dünya çapında kakao fiyatları bir süredir kesintisiz olarak artıyor. Kakao fiyatlarındaki artışın, çikolata severlerin cebini vurabilecek aşamaya geliyor.
Patiswiss Yönetim Kurulu Başkanı Elif Aslı Yıldız, şunları söylüyor:
“Bu konuda çok fazla bilgi kirliliği var. Kakao ağaçlarını etkileyen virüsle ilgili net bir bilgi yok. El Nino derken iklim krizi derken, Ukrayna savaşından dolayı gübrenin yetersiz kalmasının da etkisiyle limanlara yüzde 30-35 daha az kakao ulaşmış durumda.
Biz yüzde 3-5 bir etkilenme bekliyorduk yüzde 35-40 bir azalış beklemediğimiz bir azalış oldu. Maalesef bu durum kakao fiyatlarına bir yılda tonunda 2 bin pound’dan 4 bin 800 pound’a çıkmasına neden oldu. Maalesef bu yüzde 140’lık artış fiyatlara çok kısa sürede yansıyacak.
Fiyatlara yansıtmamak için elimizden geleni yapıyoruz ancak TL’deki değer kaybından bağımsız bir durumla karşı karşıyayız. Tüketimin de dünyada yüzde 10 azalması gerekiyor. Yoksa önümüzdeki dönemde çikolataya ulaşmak zorlaşacak. Çikolata alırken mutlaka etiketlere bakılmalı. Güvendiğiniz markaları tercih edin, çünkü bazı üreticiler kakao yerine başka reçetelere yönlenebilir.”
